به بیان قرآن، تمام ممکنات مرتبهای از شعور دارند که به همان نسبت، تکلیف میشوند و مورد امر و نهی قرار میگیرند. در نتیجه، مقامی که از آن تعبیر به ملک عظیم شده، به تأکید روایات فراوان، همان مقام افتراض الطّاعه است و همه ممکنات به نسبت شعور خود، مکلّف به اطاعت از صاحبان ملک عظیم هستند. بنابراین داشتن حقّ امر و نهی بر موجود مختار، سلطنت و پادشاهی عظیم است.
چند روز پیش بود که سوار بر اتوبوس، گرمِ دیدن خیابانها و برگهای خشک شده درختان بودم که مسافر جلویی، کاغذی به سمتم دراز کرد و به زبان عربی، نحوه رسیدن به آدرسِ روی کاغذ را پرسید. بندگان خدا که به نظر میرسید توریست باشند، دنبال نشانی «کاخ موزه سعدآباد» بودند. خوشبختانه متوجّه سؤالشان شدم؛ امّا مشکل اصلی، زمانی بروز کرد که قصد داشتم به سمت مقصد راهنماییشان کنم!
هشام بن الحكم مى گوید: زندیقى از مصر به قصد دیدار با امام صادق (ع) رهسپار مدینه شد. زندیق وقتى به مدینه رسید كه آن حضرت مدینه را به قصد مكه ترك كرده بودند. زندیق كه در مصر آوازه علم و اخلاق امام صادق(ع) را شنیده بود، شیفته دیدار آن حضرت بود. بدین خاطر با این كه خسته بود، لحظهاى درنگ نكرد و روانه مكه شد. هشام مىگوید: امام صادق(ع) در حال طواف بود كه زندیق مصرى نزد آن حضرت آمد. من همراه امام صادق(ع) بودم.
حضرت آیتالله العظمی جوادی آملی در درس تفسیر خود بیان کرد: نماز ستون دین است و ستون را نمیتوان خواند بلکه باید آن را اقامه کرد. آنچه که خداوند در آیات مختلف در قرآن کریم به آن دستور داده است اقامه صلاه است نه خواندن نماز است. بر این اساس اگر این نمازهایی که خوانده میشود تنهی عن الفحشا نیست به خاطر این است که مردم کاری را میکنند که شرع به آنها دستور نداده است یعنی به جای اینکه نماز را اقامه کنند نماز را میخوانند.
چون رساله مناقب ابن عربی، حاوی عبارات بلند عرفانی می باشد، چندین شرح بر آن نگارش یافته است؛ از آن جمله شرح مناقب محیی الدین، اثر عالم شیعی، سید محمد صالح موسوی خلخالی و نیز جلوات ربانی، اثر آیت الله محمد رضا ربانی .
حضرت آیتالله العظمی جوادی آملی در درس تفسیر خود بیان کرد: وحی دو قسم است؛ وحی علمی و وحی عملی. قسم اول مخصوص پیامبران و اولیاست که شما اخبار از غیب، احکام و شریعت میشود اما وحی عملی آن چیزی است که خداوند آن را در قلب مومنان، صالحان، اولیاء خود الهام میکند تا تصمیم درستی بگیرند، این وحی عمومی است و مختص به پیامبران نیست بلکه شامل همه انسانهایی میشود که در راه هستند و به سمت خداوند قدم بر میدارند.
خواطر نفسانی انسان را دعوت به بدیها میکند و طریقه آن هم وسوسه است که از این طریق راه را برای انسان باز میکند. اصل ذات بشری این است که بدی نمیخواهد؛ چون فطرت همه انسانها، الهی است.
عوامل عدم استجابت دعـــا
در زمان حضرت موسی(ع) قحطی شدیدی شد، پس موسی(ع) با بنیاسرائیل از شهر خارج شدند تا طلب باران كنند و سه روز این عمل را تكرار كردند؛ امّا باران نیامد. خداوند به موسی(ع) وحی فرستاد كه: «من دعای تو و همراهانت را تا وقتی كه شخصی نمّام و سخنچین در بین شما هست، مستجاب نمیكنم.»
«من دعایی یادتان میدهم که اگر این دعا را بخوانید، این شبههها در شما اثر نمیکند. این دعا، «دعای غریق» است.» یعنی کسی که این دعا را بخواند، مانند کسی میماند که به اصطلاح در آب افتاده و دارد غرق میشود و میخواهد کسی دستش را بگیرد.