به سراغ دکتر محمدحسین رجبی دوانی، استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ اسلام رفتیم تا در مورد عفو در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت علیهم السلام تحقیق کنیم . دکتر رجبی دوانی معتقدند که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم، مجرمان جنگ سخت را معمولا مورد عفو قرار می‌داد اما مجرمان جنگ نرم را نه.
یكی از مسائلی كه تمامی انسانها با آن دست به گریبان اند و پیوسته با آن مواجه می باشند، مسئله رنج و سختی حاصل از مشكلات زندگی است كه به تصریح آیه شریفه «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی كَبَدٍ» خلقت انسان با آن عجین شده است و هیچ روزی
از مصادیقی که به عنوان باقیات صالحات مطرح شده است، مواردی است که پیامبر اکرم(ص) در این حدیث بیان فرموده است: ایشان می‌فرماید: اذا مات الانسان انقطع عمله الا من ثلاث: صدقه جاریه، او علم ینتفع به، او ولد صالح یدعو له؛ هرگاه انسان بمیرد، عملش هم قطع می‌شود، مگر از سه راه: صدقه جاریه، یا عملی که از آن سود می‌برند، یا فرزند شایسته‌ای که برای او دعا می‌کند.
نخستين گام در اين سير و سلوك ، ياد خداست . امام على عليه السلام درباره نقش ياد خدا در سازندگى انسان مى فرمايد : أصلُ صَلاحِ القَلبِ اشتِغالُهُ بِذِكرِ اللّهِ . [۱] اساس سامان يافتن دل ، اشتغال آن به ياد خداست . ياد خدا ، در واقع ، رمز خودسازى است ؛ چرا كه به تدريج ، انسان را از خودِ حيوانى تهى مى كند و دل را از رذايل اخلاقى پاك مى گرداند و آن را براى پذيرش نور يقين ، آماده مى سازد.
«بار خدایا! ... كمی ما را بدو زیاد كن و خواری ما را بدو عزّت بخش و نداری ما را بدو توانگری ده، بدهی ما را به وسیله او بپرداز و فقر ما را بدو جبران كن و شكاف و تفرقه ما را بدو برطرف كن و سختی ما را بدو آسان كن و چهره‌های ما را بدو سفید گردان و گرفتاران ما را بدو رها كن و خواسته‌های ما را بدو روا كن و وعده‌های ما را بدو تحقّق بخش و دعای ما را بدو مستجاب كن و خواهش‌های ما را به وسیله او عطا كن و به وسیله او ما را به آروزهای دنیا و آخرت برسان و به وسیله او، بیش از آنچه ما خواهانیم به ما بده، ای بهترین درخواست شدگان و گشاده دست‌ترین عطا كنندگان! سینه‌های ما را با ظهورش شفا بخش و به وسیله او عقده دل‌های ما را بر طرف كن و ما را بدو، بدان حقّی كه مورد اختلاف است، به اذن خود، راهنمایی كن كه به راستی، تو هر كه را بخواهی به راه راست هدایت می‌فرمایی و به دست او ما را بر دشمنانت و دشمنانمان نصرت ده، ای معبود بر حق! آمین.»
توسّل به اهل‌بیت(ع)، یکی از موانع سقوط و نیز یکی از عوامل رستگاری انسان به شمار می‌رود و عاقبت آدمی را ختم به خیر می‌کند. همچنین توسّل، آثار و برکات فراوان دیگری نیز دارد که شرح آن در این مجال نمی‌گنجد.
از منظر آیات، چون انسان از اسرار غیب آگاهی ندارد و حکمت خیلی از حوادث را نمی‌داند، خیر و شرّ آنها را تشخیص نمی‌دهد؛ زیرا برخی چیزها را که به مصلحتش نیست، به شدّت می‌طلبد و چیزهایی را که به صلاح اوست، از خود دور می‌کند و دوست ندارد.
زمانی که در «نجف اشرف» و نزد شیخ انصاری به تحصیل مشغول بودم، شبی شیطان را در خواب دیدم که طناب‌های متعدّدی در دست داشت. پرسیدم: این بندها برای چیست؟ پاسخ داد: اینها را به گردن مردم می‌اندازم و آنها را به سمت خویش می‌کشم و به دام می‌اندازم، روز گذشته، یکی از طناب‌های محکم را به گردن شیخ مرتضی انصاری انداختم و او را از اتاقش تا وسط کوچه کشیدم؛ ولی افسوس که به‌رغم زحمات زیادم، شیخ از قید رها شد و برگشت.
محمّدحسين نجفي گويد: خواهرم به بيماري تپش قلب دچار بود. وي به مادرم اصرار مي‌نمود تا از من بخواهد او را به «بارگاه ابوجعفر» ببرم؛ بلكه شفا يابد. مادرم خواستة وي را به من اطّلاع داد و با همة اعضاي خانواده به زيارت ابوجعفر رفتيم. در حرم، خواهرم به تپش قلب دچار شد. من به ابوجعفر گفتم: ما براي شفا پيش تو آمديم، آن وقت در حرم تو خواهرم بايد چنين شود ...
نگاه و قضاوت فرزانگان و اندیشمندان نسبت به هریک از اجزا و ارکان دین، همواره بر پایه عقلانیّت و ژرف‌نگری استوار است. از جمله مفاهیم و حقایقی که در ساحت شریعت، اخلاق و عرفان بسیار مورد تأکید قرار دارد، موضوع تسلیم است. آنانی که از نعمت ژرف‌اندیشی چندان بهره‌ای ندارند، همیشه در مواجهه با مفاهیمی که جوهره و اساس آنها اطاعت و پیروی است، نوعی خودمحوری و عصیان نشان می‌دهند و به انواع مختلف، به توجیه و تأویل روی می‌آورند.
